Śląski bój o przyszłość

III Powstanie Śląskie

W maju 2016 roku obchodzono 95. rocznicę wybuchu III powstania śląskiego. Wydarzenie to było sukcesem strony polskiej i przyczyniło się do ustalenia granicy pomiędzy Polską a Niemcami.

 

III Powstanie Śląskie rozpoczęło się w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku. Z jednej strony było konsekwencją przegranego plebiscytu, a z drugiej – przejawem dążeń części ludności śląskiej do zjednoczenia z niepodległą Polską oraz proniemieckiej postawy części wojsk alianckich, to jest Anglii i Włoch.

O konieczności rozpoczęcia III Powstania Śląskiego burzliwie dyskutowali Wojciech Korfanty (przewodniczący Polskiego Komisariatu Plebiscytowego) oraz Maciej Mielżyński w kwietniu 1921 roku w hotelu „Lomnitz” w Bytomiu. Początkowo Korfanty nie był zwolennikiem zbrojnego rozwiązania problemu i miał nadzieję, że sprawę przyszłej przynależności Górnego Śląska uda się załatwić na drodze dyplomacji. Zdanie zmienił, gdy uzyskał informację o niekorzystnych wnioskach Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej co do podziału Górnego Śląska.

Wojciech Korfanty, 1925, licencja CC-BY, Narodowe Archiwum Cyfrowe

Wybuch III Powstania Śląskiego poprzedziła m.in. akcja „Mosty”. Grupa Destrukcyjna „Wawelberga” pod dowództwem Tadeusza Puszczyńskiego zniszczyła część mostów komunikacyjnych na Odrze. Dzięki zaskoczeniu przeciwnika udało się uniknąć większych strat po stronie polskiej.

Akcja „Mosty” w Kędzierzynie Koźlu, 1921, dzięki uprzejmości muzeum

 

Polskimi powstańcami dowodził Maciej Mielżyński, który stanął na czele Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych. Równocześnie Wojciech Korfanty ogłosił się dyktatorem III Powstania Śląskiego i przeniósł swoją siedzibę do Szopienic. Wziął także odpowiedzialność za wybuch powstania.

Grupa powstańców na pozycjach nad Olzą 1921, licencja CC-BY, Narodowe Archiwum Cyfrowe

W ciągu tygodnia powstańcom udało się opanować cały teren plebiscytowy. Niemcy rozpoczęli mobilizację sił samoobrony w rejonie Raciborza. Największą bitwą pierwszej fazy powstania były walki o Kędzierzyn oraz o pobliski port na Odrze, tzw. Przystań Kozielską. 10 maja 1921 roku Korfanty ogłosił zawieszenie broni. Tymczasem Niemcy – po początkowym szoku rozpoczęli mobilizację swych jednostek w rejonie Krapkowic i Kluczborka. Generał Karl Hoefer wydał rozkaz natarcia w kierunku Góry św. Anny. Ofensywa ruszyła w nocy z 20 na 21 maja 1921 roku. Po zaciętych walkach Niemcy zajęli wzgórze, będące dogodnym terenem do rozwinięcia natarcia w kierunku rejonu przemysłowego. Choć powstańcy prowadzili kontrofensywę, nie udało im się ponownie zdobyć Góry św. Anny. W maju i czerwcu toczyły się walki o Kędzierzyn i Koźle, które ucichły po zawieszeniu broni 12 czerwca 1921 roku. Powstańcom udało się utrzymać ten strategiczny rejon. Dopiero zawieszenie broni ustabilizowało sytuację na froncie. Decyzja Korfantego była słuszna; zdawał sobie sprawę, że niemiecka przewaga może odwrócić sytuację powstańców na ich niekorzyść. 25 czerwca 1921 roku podpisano rozejm w Błotnicy Strzeleckiej.

Materiał przesłany przez Muzeum Powstań Śląskich

 

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook

"Żądamy polskich powiatów Górnego Śląska…". Wystąpienie Wojciecha Korfantego w Reichstagu

Orły śląskie dla bohaterów. Odznaczenia powstańców śląskich w zbiorach Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach

My głosujemy za Polską! Polski plakat propagandowy ze zbiorów Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach
Góra Św. Anny woj. opolskie
Wszyscy do urn! Plebiscyt na Górnym Śląsku w 1921 roku
Sól ziemi czarnej. Ballada o powstaniu śląskim w 1920 roku
"Musi to być epos". Pomnik Czynu Powstańczego na górze świętej Anny projektu Xawerego Dunikowskiego