W okresie biedermeieru – czasach, gdy mieszczaństwo zaczęło odgrywać istotną rolę, jego reprezentanci obejmowali najważniejsze stanowiska państwowe, a rodzina stała się jedną z głównych wartości, zaczęło powstawać wiele portretów dziecięcych. Wśród nich znajdował się niewielki, dziewczęcy portret Auguste Schiffmann autorstwa Augusta Ludwiga Mosta, stanowiący jeden z nielicznych zachowanych obrazów ukazujących przedstawicieli szczecińskiej elity.
Wśród postaci kształtujących dziewiętnastowieczną pomorską kulturę artystyczną znajdował się August Ludwig Most, będący najwybitniejszym przedstawicielem malarstwa niemieckiego biedermeieru, tworzący przede wszystkim na potrzeby mieszczaństwa. Jako że największe zapotrzebowanie ze strony tej grupy istniało na dzieła portretowe, to właśnie między innymi tego rodzaju tematyka dominowała w jego twórczości. Konterfekty Mosta były ogólnie cenione i zdobiły tak wnętrza publiczne, jak i prywatne salony bogatego mieszczaństwa i arystokracji. Wykonywał on bowiem zarówno podobizny osób związanych z historią Pomorza, jak i przedstawicieli miejscowej elity umysłowej i społecznej, jak na przykład Portret pani Woldermann z 1859 roku, przedstawiający żonę radcy rejencji, Henriette Woldermann. Był on ponadto autorem wielu portretów szczecińskich profesorów z Gimnazjum Fundacji Mariackiej, gdzie od 1841 roku nauczał rysunku. Szczególnie jednak lubił przedstawiać dzieci, chętnie malując i rysując pociechy bogatych mieszczan, jak również z biednych rodzin rzemieślniczych i chłopskich. W ich twarzach potrafił nie tylko doskonale oddać ich podobieństwo, ale również osobowość. Przykładem jest portret małej Auguste Schiffmann, córki szczecińskiego kupca Augusta Ferdinanda Schiffmanna.
August Ludwig Most (1807–1883), Portret Auguste Schiffmann w wieku dziecięcym, 1835, ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie, fot. G. Solecki
Portret Auguste Schiffmann w wieku dziecięcym, ukończony 24 listopada 1835 roku, przedstawia jasnowłosą dziewczynkę o ciemnych oczach i brwiach oraz małych jasnoróżowych ustach. To przykład typowego dla biedermeieru portretu reprezentacyjnego, o czym niewątpliwie świadczy odświętny ubiór małej Auguste. Odziana jest ona bowiem w białą sukienkę o dość dużym wycięciu przyozdobionym szerokim kołnierzykiem zakończonym koronką. Jej skronie zaś otacza różowa przepaska wpleciona we włosy, które z tyłu puszczone, swobodnie opadają na kark. O reprezentacyjnym charakterze świadczą również zwisające z uszu długie kryształowe kolczyki o nieskazitelnej czystości. Auguste Schiffmann została ujęta przez malarza na tle szarobrązowej, częściowo oświetlonej ściany, w popiersiu, en face. Dzięki zastosowanemu zabiegowi Most mógł skupić się przede wszystkim na przedstawieniu jej twarzy, niezwykle dokładnie odzwierciedlając łagodne oblicze, wesołe usposobienie oraz silny charakter. Oprócz samego portretu uwagę widza przykuwa również rama okalająca obraz, której wewnętrzny owalny profil jest zdobiony neorenesansowymi złoconymi kompozycjami motywów roślinnych.
August Ludwig Most (1807–1883), Portret starszej damy, 1842, ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie, fot. G. Solecki
Portret Auguste Schiffmann w wieku dziecięcym, stworzony przez Augusta Ludwiga Mosta, to zatem typowy przykład biedermeieru, odzwierciedlający dążenie warstwy mieszczańskiej do zaznaczenia swojej pozycji w hierarchii społecznej. Wraz z innymi dziełami artysty znajduje się on w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, które jest właścicielem największej liczby płócien tego wybitnego pomorskiego malarza.
Anna Lew-Machniak
Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU