Morze w kinie

Film Leonarda Buczkowskiego "Rapsodia Bałtyku"

Połowa lat trzydziestych to okres coraz silniejszej propaństwowej propagandy ukazującej Polskę jako prężnie rozwijającą się potęgę, także militarną. Jednym z często eksponowanych wątków była nasza marynarka wojenna. Można ją zobaczyć w dramacie "Rapsodia Bałtyku" z 1935 roku.

 

Film opowiada historię trzech przyjaciół – lotników, oficerów służących w marynarce: Adama, Zygmunta i Jerzego. Adam kocha się z wzajemnością w siostrze Zygmunta, Jance. Pewnego dnia Zygmunt dowiaduje się o romansie przyjaciela z jego żoną Ewą. Zrozpaczona Janka zrywa z Adamem. Podczas burzy samolot, którym lecą Zygmunt i Adam, ulega uszkodzeniu i spada do morza. Spędzając długie godziny na wraku, Adam wyjaśnia przyjacielowi, że ów romans miał miejsce wiele lat temu i że zakończył go, gdy tylko dowiedział się, że dziewczyna jest narzeczoną Zygmunta. Długotrwałe poszukiwania zaginionych oficerów nie przynoszą skutku i zostaje ogłoszona żałoba, jednak Jerzy nie tracąc nadziei, wciąż szuka przyjaciół. Wreszcie odnajduje skrajnie wycieńczonych rozbitków. W szpitalu wszystkie nieporozumienia pomiędzy Adamem, Zygmuntem, Janką i Ewą zostają wyjaśnione.

Adam Brodzisz i Barbara Orwid w filmie Rapsodia Bałtyku, 1935, Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny

Chociaż linia brzegowa II Rzeczypospolitej była stosunkowo krótka, silne przywiązanie do morza w latach trzydziestych zakrawało niemal na kult. Uprawiano bardzo dosadną propagandę „polskiego morza” i portu w Gdyni, nazywanego naszym oknem na świat. Stworzono Ligę Morską i Kolonialną – organizację promującą tematykę morską i ideę tworzenia polskich kolonii w Afryce. Obchodzone co roku Święto Morza to jedna z najhuczniejszych uroczystości państwowych, na którą zjeżdżały dziesiątki tysięcy ludzi z całego kraju.

Scena z filmu Rapsodia Bałtyku, 1935, Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny

Rapsodia Bałtyku wspaniale wpisywała się w tę tendencję. Film ukazujący zarówno dramatyczne, jak i wesołe momenty z życia marynarzy, zabawy i uroczystości, niebezpieczny lot i akcję ratowniczą, był kolejną cegiełką budującą przywiązanie i sympatię dla polskiej marynarki wojennej. Malownicze zdjęcia plenerowe kręcono w Gdyni i Pucku, w wielu widać autentyczne okręty i samoloty wojskowe. W scenie, gdy rozbitkowie leżą na samolocie, został wykorzystany wrak wodnopłatowca Schreck FBA-17 HE2 nr 43, który w 1930 roku uległ wypadkowi podczas ćwiczeń nad Zatoką Pucką.

Maria Bogda jako Janka Zatorska i Adam Brodzisz jako Adam Halny w filmie Rapsodia Bałtyku, 1935, Narodowe Archwium Cyfrowe

W głównych rolach wystąpili Mieczysław Cybulski (Zygmunt), Adam Brodzisz (Adam) i Maria Bogda (Janka). Cybulski i Brodzisz należeli do czołowych wówczas amantów filmowych, rywalizujących o palmę pierwszeństwa, jeśli chodzi o urodę i popularność, zwłaszcza wśród żeńskiej części publiczności.

Program filmowy filmu Rapsodia Bałtyku, Muzeum Kinematografii w Łodzi, 1935,  źródło: Cyfrowe Muzeum Kinematografii

Bogda była cenioną amantką, która kilka lat wcześniej wygrała plebiscyt na najpiękniejszy typ Polki. Adam Brodzisz i Maria Bogda stworzyli niezwykle lubianą parę ekranową i wystąpili razem w wielu filmach. Parą byli nie tylko na ekranie, lecz również w życiu prywatnym, a w 1934 roku zostali małżeństwem.

Program filmowy filmu Rapsodia Bałtyku, Muzeum Kinematografii w Łodzi, 1935,  źródło: Cyfrowe Muzeum Kinematografii

Rapsodia Bałtyku to dziś ciekawe świadectwo ówczesnego przywiązania do polskiego morza i propagandy tematyki morskiej. To także rzadka okazja, by wybrać się w podróż do przedwojennej Gdyni – najmłodszego polskiego miasta, będącego wówczas chlubą i dumą całego kraju.

Michał Pieńkowski

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook

Prawie jak morze. Film "Morze Wileńskie" Jakuba Joniłowicza

Pierwszy film morski. "Zew morza" Henryka Szary wyprodukowany przez wytwórnię Marii Hirszbein Leo-Film

Pierścień w Bałtyku. Projekt witraża "Zaślubiny Polski z morzem" Małgorzaty Łady-Maciągowej z Muzeum Regionalnego w Siedlcach

Cały naród buduje marynarkę wojenną! Film Witolda Dunin-Bredsznajdera "Budujemy ścigacz" z 1939 roku