„Całość tworzy obraz wytwornego lokalu, który potrafi zadowolić wszystkie, nawet najbardziej wybredne wymagania” ― tak 30 września 1929 roku pisała regionalna gazeta „Ostee-Zeitung” o otwarciu Haus Ponath, jednego z najbardziej popularnych miejsc rozrywki przedwojennego Szczecina.
W 1889 roku na rogu Bismarckstrasse (dziś ulica Obrońców Stalingradu) i Paradeplatz (aleja Niepodległości) wzniesiono kamienicę, w której przez wiele lat mieściły się sklepy, kawiarnie, mieszkania na wynajem, a nawet urząd poboru podatku dochodowego od rzemiosła. W 1919 roku jej właścicielem został Otto Ponath ― restaurator, który po powrocie ze Stanów Zjednoczonych postanowił zarobione tam pieniądze zainwestować we własny lokal gastronomiczny. Po remoncie przeprowadzonym w 1923 roku udało mu się tu otworzyć Kaffee Bismarck, którą jednak szybko zaczęto nazywać Haus Ponath, od nazwiska właściciela.
Puchar 15-lecia Haus Ponath, 1938, mosiądz, miedź, srebro. Zbiory Muzeum Narodowego w Szczecinie, fot. Grzegorz Solecki
Kilka lat później Otto Ponath zdecydował się na zmianę dotychczasowego profilu lokalu. Po gruntownej przebudowie w 1929 roku powstał wielokondygnacyjny lokal rozrywkowy, który w niczym nie przypominał kamienicy, która stała tam wcześniej. Utrzymany w modernistycznym stylu, odstawał całkowicie od architektury sąsiednich budynków. Trzypiętrowy, jasno otynkowany budynek bez ozdób, otoczony na wszystkich kondygnacjach wysuniętymi na zewnątrz otwartymi galeriami, z wieloma prześwitami i płaskim dachem, stanowił stylistyczny wyłom w nieco pompatycznej zabudowie Paradeplatz. Neony umieszczone na elewacji informowały o restauracji, bilardzie i o kawiarni z przeszklonym tarasem z palmami znajdującej się na ostatnim piętrze. Bardzo szybko kompleks zaczął cieszyć się dużą popularnością wśród mieszkańców Szczecina.
W lutym 1938 roku uroczyście obchodzono 15-lecie istnienia Haus Ponath (wliczając w to okres działalności Kaffee Bismarck). Z okazji jubileuszu przygotowane zostały między innymi specjalny program kabaretowy i estradowy, pokaz mody, a nawet konkurs strzelecki, w którym nagrodą był posrebrzany puchar, wyprodukowany przez firmę Württenbergische Metallwarenfabrik. Właścicielem kompleksu był już wówczas syn Ottona Heinrich Ponath. Otto Ponath kilka lat wcześniej zginął w wypadku samochodowym. Obchody zostały zakończone uroczystą paradą.
Wybuch II wojny światowej początkowo niewiele zmienił w funkcjonowaniu lokalu. Z czasem jednak, ze względu na naloty alianckie, wprowadzono zakaz muzyki i tańca, aż wreszcie w 1944 roku zdecydowano o zamknięciu Haus Ponath.
Haus Ponath, reprodukcja z książki Georga Vollbrechta, Stettin in 144 bildern, Rautenberg Verlag 1957
W 1945 roku Polacy na jego miejscu otworzyli lokal rozrywkowy Balti Pallace, a następnie Powszechny Dom Towarowy. Pod koniec lat pięćdziesiątych postanowiono przywrócić pierwotną funkcję obiektu i stworzyć w tym miejscu centrum rozrywkowe. I tak w 1962 roku po kilkuletniej przebudowie otwarto Kombinat Gastronomiczny Kaskada. W 1981 roku, najprawdopodobniej z powodu zwarcia instalacji elektrycznej, lokal uległ pożarowi, w którym zginęło 14 osób. Budynek spłonął doszczętnie. Rok później zdecydowano o jego rozbiórce. Przez wiele lat działka pozostała niezagospodarowana. Wreszcie w 2011 roku powstało tutaj centrum handlowo-rozrywkowe Galeria Kaskada o architekturze nawiązującej do dawnego kombinatu.
Anna Lew-Machniak
Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU