Życie Mikołaja Kopernika (1473-1543) związane było z ziemią chełmińską oraz z Warmią. Przynależność obu ziem do Korony Polskiej potwierdził drugi pokój toruński, kończący wojnę trzynastoletnią z Zakonem (1466). Kopernik urodził się w Toruniu, w ziemi chełmińskiej, w patrycjuszowskiej rodzinie niemieckiego pochodzenia.
Pierwsze nauki pobierał w Chełmnie. Kariera kościelna brata jego matki, Łukasza Watzenrodego, który objął diecezję we Fromborku i rządził w biskupim księstwie Warmii przez 23 lata, otworzyła przed uzdolnionym Mikołajem Kopernikiem ogromne możliwości.
Kopernik, dzięki finansowej pomocy wuja, odbył gruntowne czteroletnie studia w zakresie matematyki i astronomii na Uniwersytecie w Krakowie. Biskupowi Watzenrodemu zawdzięczał wejście do kapituły katedralnej warmińskiej we Fromborku. Dochody z kanonii fromborskiej ustabilizowały finansową pozycję Kopernika i pozwoliły mu kontynuować studia we Włoszech. W Bolonii studiował prawo, literaturę, sztukę antyku oraz prowadził badania astronomiczne. Studia w zakresie medycyny, a także greki, odbył w Padwie. W Ferrarze uzyskał doktorat z prawa kanonicznego. Poznał też Rzym. Wszechstronnie wykształcony powrócił do Lidzbarku Warmińskiego na dwór biskupi wuja. Po śmieci biskupa Watzenrodego opuścił Lidzbark i przeniósł się do Fromborka.
Mikołaj Kopernik pozostaje jednym z najwybitniejszych uczonych w dziejach ludzkości. Przeszedł do historii jako autor teorii heliocentrycznej, według której Ziemia wraz z innymi planetami Układu Słonecznego krąży wokół Słońca. Obserwacje astronomiczne prowadził na jednej z wież fromborskich. We Fromborku sformułował swoją teorię i tamże przyjął wybitnego matematyka z Norymbergi, Joachima Rhetyka, który przekonał go do publikacji dzieła O obrotach sfer niebieskich. Dzieło życia Mikołaja Kopernika ukazało się w Norymberdze w 1543 roku. Swoje prace Kopernik pisał po niemiecku i łacinie.
Życie Kopernika przypadło na okres świetności władztwa Jagiellonów. Królestwo Polskie wyszło zwycięsko z rywalizacji z państwem krzyżackim (1519-1521). Kopernik podczas wojny z Krzyżakami, jako poddany polskiego króla Zygmunta I, organizował obronę zamku w Olsztynie. Na Warmii udowodnił swój talent administracyjny, zarządzając dobrami biskupstwa. Do końca życia związany był z Fromborkiem. Pochowany został w podziemiach tamtejszej katedry.
Jerzy Bracisiewicz
Powrót