Toruń 1466

Wieczysty pokój po latach wojny

W roku 1466, po 13 latach wojny, państwo krzyżackie było wyczerpane. Zakon uznał wreszcie swoją klęskę i zgodził się na rozpoczęcie negocjacji pokojowych.  Rozmowy trwały ponad 3 tygodnie. Najpierw toczyły się pod zamkiem w Dybowie (blisko Torunia), później w samym Toruniu. Przyniosły Polsce korzystny pokój.

Polska delegacja z królem i arcybiskupem gnieźnieńskim, oraz z delegatami stanów pruskich, stanęła w Toruniu, Delegacja krzyżacka, z wielkim mistrzem, zatrzymała się w Chełmnie. Rozmowami kierował legat papieski. Krzyżacy, którzy przy wcześniejszych próbach  mediacji odrzucali  twarde warunki strony polskiej, ostatecznie zdecydowali się na zawarcie traktatu.  

Marian Jaroczyński, II traktat toruński, Muzeum Okręgowe w Toruniu, fot. Jan Mehlich, licencja CC BY-SA 3.0, Wikimedia Commons

W niedzielę, 19 października 1466 r., król Kazimierz Jagiellończyk i wielki mistrz Ludwik von Erlichshausen  zaprzysięgli wieczysty pokój. Na jego mocy Polska odzyskała Pomorze Gdańskie oraz Ziemię Chełmińską i Michałowską. Zyskiwała też Malbork, Żuławy oraz część terytorium krzyżackiego po wschodniej stronie Wisły z Elblągiem. Krzyżacy zatrzymali większość terytorium Prus Górnych (dzisiejsze Mazury) i Dolnych (z Królewcem, do którego przeniesiono siedzibę wielkiego mistrza). Traktat włączał do Królestwa Polskiego całość ziem pruskich jako lenno. Ich mieszkańcy mieli stanowić z Polską „jedno i niepodzielne ciało, jeden ród, jeden lud w przyjaźni, przymierzu i jedności”. Odtąd każdy nowo obrany wielki mistrz w ciągu 6 miesięcy musiał złożyć królowi polskiemu przysięgę wierności w imieniu własnym i podległych mu ziem. Jako lennik uzyskiwał godność księcia i senatora, czyli uczestnika rady koronnej.

Ludwik von Erlichshausen, w: Hartknoch M. Christophori, Alte- und Neues Preussischer Historien, Francfurt und Leipzig, MDCLXXXIV (1684), licencja PD, Wikimedia Commons

Jan Długosz, członek polskiej delegacji, stąd naoczny świadek, nie krył radości opisując uroczysty akt zaprzysiężenia pokoju w reprezentacyjnym Dworze Artusa w Toruniu: „I po wzajemnych, serdecznych powitaniach i uściskach najpierw mistrza przez króla i wzajemnie, po nakazaniu milczenia legat apostolski ogłasza pomyślnie poczęty, zatwierdzony i zawarty we wszystkich szczegółach pokój (…), najpierw w języku niemieckim, ponieważ polskiego nie znał, a potem przez sekretarza Wincentego Kiełbasę po polsku przedstawia po kolei wszystkie jego punkty. Kiedy obydwie strony zgodnie je zatwierdziły najpierw król Polski Kazimierz, a potem mistrz Ludwik na klęczkach złożył przysięgę na ożywcze drzewo Krzyża [relikwiarz] w rękach legata apostolskiego Rudolfa, że będzie przestrzegał zawartego pokoju we wszystkich jego klauzulach, warunkach i punktach. (…) Udano się następnie z Giełdy [Dworu Artusa] do bazyliki Najświętszej Marii Braci Mniejszych i odśpiewano hymn „Te Deum”. (…) Mistrz ze wszystkimi swoimi został uhonorowany przez króla zaproszeniem do stołu i wspaniale przyjęty. Dzień ten spędzono w wielkiej radości i miłym uniesieniu”.

Dokument zawarcia Pokoju Toruńskiego,1466, Archiwum Główne Akt Dawnych, Licencja PD, Wikimedia Commons

Mimo niektórych kompromisowych postanowień, pokój toruński z 1466 r. był wielkim polskim zwycięstwem. Do Polski wracały utracone niegdyś ziemie, przede wszystkim Pomorze Gdańskie. Państwo krzyżackie utraciło nie tylko większość swego terytorium, ale także suwerenność. Stało się lennem polskim.

Krzysztof Kowalewski   

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
Zrzutka na astronoma! Pomnik Mikołaja Kopernika w Toruniu
Grunwald woj. warmińsko-mazurskie
Kaplica na polu Grunwaldzkim. Upamiętnienie bitwy z 1410 roku
Inaczej niż u Matejki. Zagadka śmierci wielkiego mistrza Ulryka von Jungingena
Chełmno woj. kujawsko-pomorskie

Lidzbark Warmiński woj. warmińsko-mazurskie

BEZCZELNY PODSTĘP KRZYŻAKÓW W GDAŃSKU

Toruń woj. kujawsko-pomorskie

Frombork woj. warmińsko-mazurskie