Wszędzie powiewają biało-czerwone flagi. Na ulicach stoją gęste szpalery wzruszonych ludzi. Rzesze młodzieży wiwatują na cześć niezwykłego gościa. Ogromny tłum śpiewa pod hotelem „Bazar” pieśni patriotyczne. Poznań wita Ignacego Jana Paderewskiego.

25 grudnia 1918 roku na pokładzie brytyjskiego okrętu „Concord” przypłynął z Londynu do Gdańska Ignacy Jan Paderewski. Był jednym z najbardziej znanych wówczas na świecie Polaków – elektryzującym publiczność sal koncertowych wirtuozem fortepianu, fundatorem Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie, współzałożycielem (wraz z Henrykiem Sienkiewiczem) Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, istniejącego w Szwajcarii od 1915 roku.

Ignacy Jan Paderewski w Poznaniu wśród witających go osób, 27 grudnia 1918, licencja PD, źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

W latach I wojny światowej działał na rzecz niepodległości Polski. Blisko współpracował z Komitetem Narodowym Polskim, utworzonym przez Romana Dmowskiego. Wyjątkowa pozycja artystyczna Paderewskiego umożliwiła mu dotarcie do prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona i skłonienie go do poparcia postulatu odbudowy państwa polskiego. W grudniu 1918 roku artysta zmierzał do Warszawy z misją doprowadzenia do kompromisu pomiędzy uznawanym przez państwa zachodnie Komitetem Dmowskiego a sprawującym faktyczną władzę w Warszawie Józefem Piłsudskim.

Pocztówka z obrazem Leona Prauzińskiego przedstawiającym przyjazd Paderewskiego do Poznania w towarzystwie oficerów angielskich w czwartek 26 grudnia 1918 r., Wielkopolskie Muzeum Niepodległości, licencja PD, źródło: powstaniewielkopolskie.ipn.gov.pl

Droga wirtuoza-polityka wiodła przez Poznań, wciąż jeszcze pozostający pod zwierzchnictwem Niemiec. Władze niemieckie usiłowały nie dopuścić do przyjazdu Paderewskiego do stolicy Wielkopolski. Przybycie pianisty 26 grudnia 1918 roku wywołało niesłychaną radość poznaniaków. Przed hotelem „Bazar”, stanowiącym symbol pracy organicznej i oporu przeciwko germanizacji, zgromadziła się wielotysięczna manifestacja patriotyczna. Ponad tłumem unosiły się niezliczone sztandary polskie i flagi państw alianckich.

Przyjazd Ignacego Jana Paderewskiego do Poznania z okazji pierwszej rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego, Dworzec Główny w Poznaniu, 27 grudnia 1919, Wielkopolskie Muzeum Niepodległości, licencja PD, źródło: powstaniewielkopolskie.ipn.gov.pl 

Pojawienie się artysty na balkonie „Bazaru” wzmogło entuzjazm. Demonstracja przeciągnęła się do następnego dnia. Rozwścieczyło to Niemców. Żołnierze zaczęli zrywać polskie flagi. Zdemolowano lokal Naczelnej Rady Ludowej (powołanej 10 listopada 1918 roku instytucji reprezentującej ludność polską). Strzały oddane w kierunku hotelu, w którym zatrzymał się Paderewski przesądziły o wybuchu powstania wielkopolskiego.

Pocztówka z obrazem Leona Prauzińskiego przedstawiającym walki na przedmieściach Poznania (przed mostem Chwaliszewskim), Wielkopolskie Muzeum Niepodległości, licencja PD, źródło: powstaniewielkopolskie.ipn.gov.pl 

27 grudnia do akcji przystąpiły podziemne oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) oraz legalnie działającej Straży Ludowej. Ludność Poznania rozpoczęła zrywanie niemieckich flag, szyldów, napisów i tablic. Powstańcy opanowali Poznań do 6 stycznia 1919 roku. Walki w całej Wielkopolsce zakończył rozejm w Trewirze, do którego podpisania Niemcy zostali zmuszeni przez aliantów 16 lutego 1919 roku. Zabór pruski był wolny. O ostatecznym kształcie granicy zadecydowano w traktacie wersalskim z 28 czerwca 1919 roku.

Ewa Olkuśnik