„To miejsce we wspomnieniach moich nazwałbym momentem, w którym kończyłem ze wszystkim, co było dotychczas na ziemi i zacząłem coś, co było chyba gdzieś poza nią. (…) W głowy nasze uderzały nie tylko kolby esesmanów – uderzało coś więcej. Brutalnie kopnięto we wszystkie nasze pojęcia, do których myśmy się na ziemi przyzwyczaili (…)”.
Autor tych słów, Witold Pilecki, urodził się w roku 1901 w szlacheckiej rodzinie na Kresach. W latach 1918-1921 w szeregach Wojska Polskiego brał udział w wojnie bolszewickiej. Po zdaniu matury, już w niepodległej Polsce, krótko studiował na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Po odbyciu kursu w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, mianowany został na stopień podporucznika rezerwy. Założył rodzinę, gospodarował we własnym majątku. W roku 1939 walczył w kampanii wrześniowej, a po jej zakończeniu współtworzył konspiracyjną Tajną Armię Polską.
W sierpniu 1940 r. Pilecki podjął się misji przeniknięcia do obozu koncentracyjnego w Auschwitz, zorientowania się w położeniu więźniów i utworzenia podziemnej organizacji. 19 września 1940 r. Niemcy przeprowadzili masowe łapanki na ulicach Warszawy. Wkraczali także do mieszkań i zatrzymywali mężczyzn. Aresztowany został także Pilecki, który w ten sposób trafił do Konzentrationslager Auschwitz. Obozowa rzeczywistość przeszła jego najgorsze obawy.
Auschwitz, brama główna, autor: PerSona77, licencja CC BY-SA 3.0 pl, Wikimedia Commons
Pierwsze informacje o sytuacji w obozie bohaterski oficer przekazał już w październiku 1940 r. Dotarły one do Komendanta Głównego Związku Walki Zbrojnej, gen. Stefana Roweckiego, i dalej do Londynu. Pilecki założył w obozie Związek Organizacji Wojskowej, który miał wspierać więźniów, zdobywać żywność, lekarstwa i odzież, przekazywać wiadomości, a także przygotowywać kadry, które w przyszłości mogłyby opanować obóz w przypadku ataku partyzantów z zewnątrz.
Portret Witolda Pileckiego, autor nieznany, licencja PD, Wikimedia Commons
Nocą z 26 na 27 kwietnia 1943 r., w czasie Świąt Wielkanocnych, Pilecki, wraz z dwoma współwięźniami uciekł z obozu. Znalazłszy schronienie w Nowym Wiśniczu, próbował zorganizować zbrojny oddział, który podjąłby atak na Auschwitz i uwolnił więźniów. Gdy Komenda Okręgu Armii Krajowej w Krakowie uznała te plany za nierealne, Pilecki wyjechał do Warszawy.
Działał w Kedywie, uczestniczył w powstaniu warszawskim. Po jego upadku trafił do niemieckiej niewoli. Po zakończeniu wojny znalazł się we Włoszech, gdzie został oficerem II Korpusu gen. Władysława Andersa. Powrócił do Polski w roku 1945 i rozpoczął działalność w antykomunistycznym podziemiu. W maju 1947 r. aresztowali go funkcjonariusze MBP. Poddany brutalnemu śledztwu, oskarżony o szpiegostwo i skazany na karę śmierci, został rozstrzelany 25 maja 1948 r.
Witold Pilecki w trakcie procesu w 1948 roku, Wikimedia Commons
W roku 1990 Izba Wojskowa Sądu Najwyższego uniewinniła rotmistrza Witolda Pileckiego. Obecnie uważany jest za niekwestionowanego bohatera II wojny światowej. Miejsce w narodowym panteonie zapewniają mu bezprzykładna ofiarność i poświęcenie. Sporządzone przez niego raporty o sytuacji w Auschwitz pozostają jednym z najbardziej wstrząsających źródeł dokumentujących zbrodnie hitlerowskie.
Ewa Olkuśnik
Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU