Bonie Sforzy, córce księcia Mediolanu, królowej Polski, zawdzięczamy nowe trendy w modzie i… włoszczyznę. Dodatkowo swą silną osobowością tak skutecznie zdominowała polską scenę polityczną, że dziś mało kto pamięta o jej poprzedniczce, delikatnej i pobożnej królowej Barbarze. A to przecież właśnie dzięki tej ostatniej powstała jednej z pereł polskiego renesansu – kaplica Zygmuntowska na Wawelu.
Jak większość małżeństw w tamtym czasie, związek Barbary z węgierskiego rodu Zápolyów i Zygmunta, króla Polski, wielkiego księcia litewskiego, miał charakter czysto polityczny. Jego celem było umocnienie panowania Jagiellonów na Węgrzech i osłabienie wpływów habsburskich w tym kraju. Mimo prób cesarza Maksymiliana I, aby nie dopuścić do ślubu, odbył się on 8 lutego 1512 roku w Krakowie. Tego samego dnia miała miejsce koronacja Barbary na królową Polski, a w trakcie uroczystości weselnych Zygmunt zawarł z Zápolyami tajny traktat przeciw Habsburgom.
Artysta nieznany, popiersie królowej Barbary, zbiory zamku w Olesku, Ukraina, licencja PD, Wikimedia Commons
W żyłach panny młodej krew węgierska mieszała się z krwią Piastów. Jej matka Jadwiga była bowiem córką księcia cieszyńskiego Przemysława II, wnuczką Bolesława IV mazowieckiego. Ojciec, Stefan Zápolya, hrabia spiski i wojewoda siedmiogrodzki, należał do węgierskiej magnaterii. Bracia Barbary, Jan i Jerzy, mieli odegrać ważne role w historii Węgier: pierwszy jako król, drugi – mąż stanu.
Lucas Cranach, Portret Zygmunta I Starego, ok. 1556, Muzeum Narodowe w Krakowie, źródło: cyfrowa kolekcja muzeum
Dzięki matce, pod której opieką pozostawała po śmierci ojca, Barbara poznała język polski i polskie obyczaje. W swej nowej ojczyźnie zyskała znaczną popularność. Skromna, ładna i pobożna cieszyła się wielką miłością męża i poddanych. Niestety, w odwecie za to małżeństwo cesarz Maksymilian podburzył przeciwko Polsce Moskwę i Krzyżaków. Przyparty do muru Zygmunt nie miał wyboru. Na zjeździe wiedeńskim w 1515 roku zawarł przymierze, które oznaczało kres sojuszu Jagiellonów z Zápolyami.
Stanisław Tondos, Kaplica Zygmuntowska na Wawelu, po 1905, Biblioteka Narodowa, źródło: Polona
Tę zmianę orientacji w mężowskiej polityce królowa Barbara, gorliwa zwolenniczka interesów swej rodziny na polskim dworze, odebrała jako osobistą porażkę. A jeszcze rok przed opisywanymi wydarzeniami wierzono, że to właśnie jej Polacy i Litwini zawdzięczali zwycięstwo nad armią moskiewską pod Orszą. Miało stanowić ono nagrodę niebios za pobożność królowej i jej rozliczne cnoty.
Hans Krell, Jadwiga Jagiellonka, starsza z córek Barbary i Zygmunta, elektorowa brandenburska, portret, licencja PD, Wikimedia Commons
Zygmunt i Barbara byli małżeństwem trzy lata. O przywiązaniu króla do młodziutkiej żony wymownie świadczy fakt, że towarzyszyła mu ona prawie we wszystkich podróżach. Stale chciał ją widzieć u swego boku. Rok po ślubie urodziła mężowi pierwszą z dwóch córek, Jadwigę, wydaną za mąż za elektora brandenburskiego Joachima II. Dwa lata później przyszła na świat Anna. Po jej narodzinach Barbara zapadła na zdrowiu i zmarła. W chwili śmierci liczyła zaledwie 20 lat. Podczas ogólnej żałoby jej ciało spoczęło w katedrze na Wawelu. Potem dla uczczenia jej pamięci wzniesiono słynną kaplicę Zygmuntowską, która stała się najtrwalszym pomnikiem zmarłej przedwcześnie królowej. Powtórny pogrzeb Barbary odbył się w 1533 roku. Jej szczątki złożono wówczas w sarkofagu razem z ciałem zmarłej tymczasem pięcioletniej córeczki Anny.
Katarzyna Ogrodnik-Fujcik
Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
