NIe tylko Forma

Abstrakcyjna Sztuka zaangażowana - Bezrobotni Władysława Strzemińskiego w Muzeum Sztuki w Łodzi

Władysław Strzemiński (1893-1952) to jeden z najważniejszych artystów polskiej awangardy międzywojennej, twórca teorii unizmu. Był czołową postacią Grupy Kubistów, Konstruktywistów i Suprematystów Blok (działającej w latach 1924-1926), a następnie kontynuujących jej działania ugrupowań Praesens (w latach 1926-1929) i a.r. (w latach 1929-1936). Artyści działający w tych grupach dużo uwagi poświęcali rozwojowi sztuki abstrakcyjnej.

 

Abstrakcja to wielki "hit" awangardowej sztuki XX w., a za pierwsze dzieło abstrakcyjne uważa się akwarelę, którą stworzył w 1910 r. Wassily Kandinsky, wówczas członek ekspresjonistycznej niemieckiej grupy Der Blaue Reiter. Ideą abstrakcji jest tworzenie dzieł sztuki nie mającej treści, dzięki czemu uwaga widza skupia się wyłącznie na artystycznych walorach formalnych. Z tego powodu abstrakcyjny obraz nie powinien mieć tytułu sugerującego jakiekolwiek treści; najczęściej kompozycje abstrakcyjne są przez artystów jedynie numerowane.

Władysław Strzemiński, Bezrobotni, 1934, litografia, Muzeum Sztuki w Łodzi

Bezrobotni Strzemińskiego to znakomity przykład na to, jak tytuł dzieła może mu odebrać jego abstrakcyjny charakter. Płynne formy ukazane na tym obrazie mogłyby być potraktowane jako pozbawione treści, ale znając tytuł zaczynamy dostrzegać w nich sylwetki ludzkie: tytułowych bezrobotnych. Trudno w tym miejscu nie nawiązać do publikacji Teoria widzenia, opracowanej przez Strzemińskiego pod koniec życia, w której napisał: „o widzeniu rzeczywistości decyduje nie biologiczny odbiór doznań wzrokowych, lecz współpraca widzenia i myśli". W tym więc przypadku intelektualna interpretacja tytułu sprawia, że w nakreślonych ciemną linią kształtach dostrzegamy postacie bezrobotnych. Co więcej, zdając sobie sprawę z negatywnego charakteru stanu bezrobocia, interpretujemy te niepokolorowane formy jako przedstawienie wewnętrznej pustki i braku tożsamości.

Władysław Strzemiński, Bezrobotni I, 1936, litografia, Muzeum Sztuki w Łodzi

Pozostaje jeszcze tylko zauważyć, że obraz powstał w 1934 r., w okresie gdy bezrobocie w niedawno odrodzonym kraju było bardzo duże. Wcześniejszy światowy wielki kryzys gospodarczy spowodował recesję, trwającą w międzywojennej Polsce do połowy lat trzydziestych. W 1936 r. w wielu miastach miały miejsce demonstracje i protesty bezrobotnych, przeradzające się niekiedy w zamieszki. W tym samym roku Strzemiński stworzył kolejne wersje Bezrobotnych, tym razem w formie litografii. Dzieła te są dziś przechowywane w Muzeum Sztuki w Łodzi.

Magdalena Łanuszka

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
Jak bez mydła myć jasne i ciemne włosy. Saszetka szamponu Czarna główka ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni
Międzynarodowe rozmowy telefoniczne w międzywojennej Polsce, czyli kilka słów o aparacie telefonicznym ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni
Werble, których nie usłyszał Józef Piłsudski. Poemat symfoniczny Jana Adama Maklakiewicza
Piękno, w którym kryje się groza. My i wojna Edwarda Okunia w Muzeum Narodowym w Warszawie

Niezwykłe dzieje obrazu Witkacego. Portret Jarosława i Anny Iwaszkiewiczów w Muzeum w Stawisku

Polski sukces w Paryżu! "Pory roku" Zofii Stryjeńskiej ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie
Marzenie każdej nowoczesnej pani domu w międzywojennej Polsce. Kuchenka elektryczna „Gródek” ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni
DROGOCENNY JEDEN GRAM. ZAŁOŻENIE INSTYTUTU RADOWEGO W WARSZAWIE

„Podłoga w gorsecie”. Międzywojenne płytki posadzkowe ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni

HELIODOR SZTARK. POLSKI KONSUL W NIEMIECKIM SZCZECINIE
Syrena z historią w tle
KOZACY PRZECIWKO ROBOTNIKOM. Powstanie łódzkie 1905 roku
Ziemia Obiecana. Jak bez pieniędzy zbudować fabrykę
Izrael Poznański. Bezwzględny kapitalista i szczodry filantrop