Nie tylko potop szwedzki

dekoracja malarska sali rycerskiej w klasztorze na jasnej górze

Klasztor Paulinów na Jasnej Górze kojarzy się głównie z ikoną Matki Boskiej Częstochowskiej oraz obroną przed armią szwedzką w 1655 roku Od założenia klasztoru w 1382 roku miało tam miejsce znacznie więcej ważnych wydarzeń, o czym przypominają wiszące w Sali Rycerskiej obrazy.

Fundatorem klasztoru na Jasnej Górze był książę Władysław Opolczyk. On także sprowadził tu mnichów z węgierskiego Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika, czyli Paulinów.
Po śmierci Władysława Opolczyka, Władysław Jagiełło potwierdził fundację i przejął opiekę nad klasztorem. Kolejni władcy z dynastii Jagiellonów, a także królowie elekcyjni otaczali Jasną Górę wyjątkową troską.

Fundacja klasztoru Paulinów przez Władysława Opolczyka w 1382 roku i ofiarowanie cudownego obrazu Matki Boskiej, reprodukcja z albumu: Józef Adamczyk, Obrazy w sali rycerskiej na Jasnej Górze w Częstochowie, Warszawa 1900, Biblioteka Narodowa, licencja PD, źródło: Polona

Monarchowie często gościli na Jasnej Górze. W związku z tym konieczne stało się dostosowanie przestrzeni klasztoru do pełnienia nie tylko funkcji religijnych, lecz także państwowych. W 1620 roku rozpoczęła się rozbudowa sanktuarium. Wzniesiono m.in. budynek przeznaczony do celów reprezentacyjnych. Znajdująca się w nim wspaniała, podłużna, dwukondygnacyjna sala, od XX wieku nazywana Rycerską, była miejscem dysput teologicznych, pełniła rolę sali tronowej i audiencyjnej. Kilkakrotnie obradował w jej murach Senat Rzeczypospolitej.

Sala Rycerska w klasztorze na Jasnej Górze, fot. Adolf Straus, ok. 1900, Biblioteka Narodowa, licencja PD, źródło: Polona

Salę Rycerską zdobi dziewięć obrazów olejnych, przypominających o najważniejszych wydarzeniach z życia sanktuarium - od momentu założenia do tragicznego w skutkach pożaru z 1690 r. Obrazy powstały w klasztornej malarni, są różnorodne pod względem stylistyki i wartości artystycznej. Dzieła powstawały najprawdopodobniej sukcesywnie w ostatniej dekadzie XVII w. i w XVIII w. Wszystkie zostały opatrzone rozbudowaną łacińską inskrypcją opisującą przedstawioną scenę.

Franciszek Kondratowicz, Oblężenie Częstochowy przez Szwedów, przed 1900, Muzeum Narodowe w Warszawie, licencja PD, źródło: Cyfrowe MNW

Obrazy: Fundacja klasztoru Paulinów przez Władysława Opolczyka w 1382 roku i ofiarowanie cudownego obrazu Matki Boskiej, Dziękczynienie królewicza Władysława IV za zwycięstwo pod Chocimiem w 1621 roku, Jan III Sobieski w 1683 roku na Jasnej Górze przed wyprawą wiedeńską, Uroczyste wprowadzenie obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej do odbudowanego po pożarze kościoła jasnogórskiego mają charakter przedstawień symultanicznych. W tle namalowano wydarzenia poprzedzające lub następujące po scenie głównej. Na przykład w tle obrazu Jan III Sobieski w 1683 roku… widać bitwę pod Wiedniem.

Jan III Sobieski w 1683 roku na Jasnej Górze przed wyprawą wiedeńską, obraz z Sali Rycerskiej w klasztorze na Jasnej Górze, źródło: strona internetowa Jasna Góra – Sanktuarium Narodu

Z przedstawionym na obrazie Napadem obrazoburców husyckich na Jasną Górę w 1430 roku wiąże się legenda wyjaśniająca pochodzenie „blizn” na policzku wizerunku Matki Boskiej. Miały one powstać w wyniku cięć, zadanych szablą przez jednego z husytów. Dzieło Król Jan Kazimierz w 1661 roku przyjmujący na  Jasnej Górze hołd kozaków zaporoskich to dowód, że klasztor był także świadkiem wydarzeń o charakterze wyłącznie politycznym.

Oblężenie Jasnej Góry przez Szwedów w 1655 roku, obraz z Sali Rycerskiej w klasztorze na Jasnej Górze, źródło: strona internetowa Jasna Góra – Sanktuarium Narodu

Oblężenie Jasnej Góry przez Szwedów w 1655 roku przypomina o jednym z  najtragiczniejszych wydarzeń w dziejach klasztoru. Obraz powstał na podstawie tekstu Nowej Gigantomachii, obszernej relacji z obrony klasztoru, spisanej przez ówczesnego przeora o. Augustyna Kordeckiego.

Ślub Michała Korybuta Wiśniowieckiego z księżniczką austriacką Eleonorą w 1670 roku, obraz z Sali Rycerskiej w klasztorze na Jasnej Górze, źródło: strona internetowa Jasna Góra – Sanktuarium Narodu

Dzięki płótnom Ślub Michała Korybuta Wiśniowieckiego z księżniczką austriacką Eleonorą w 1670 roku oraz Uroczyste przewiezienie na Jasną Górę w 1681 roku relikwii męczenników św. św. Honorata i Kandyda na jubileusz 300-lecia klasztoru nie zginie pamięć o radosnych wydarzeniach, których świadkiem było jasnogórskie sanktuarium.

Jasna Góra, Sala Rycerska, widok ogólny, fot. Aneta Lazurek, CC BY-SA 3.0 pl, Wikimedia Commons

Sala Rycerska klasztoru Paulinów na Jasnej Górze to dobry przykład miejsca, w którym historia pokazuje wszystkie swoje oblicza.

Anna Knapek

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
Częstochowa woj. śląskie
Karol Gustaw ucieka z Sandomierza