W 1935 roku renomowana warszawska Fabryka Wyrobów Srebrnych i Platerowanych „Fraget” dostała wyjątkowe zlecenie. Miała wyprodukować zastawę stołową do wyposażenia transatlantyku m/s „Piłsudski''. Stać się on miał wkrótce, razem z bliźniaczym m/s „Batorym”, „pływającym salonem i ambasadą kultury polskiej'' w świecie.
Fabryka „Fraget” została założona w 1824 roku i do wybuchu II wojny światowej wytwarzała tzw. platery, czyli sztućce oraz galanterię stołową z białych metali, głównie ze srebra
i srebrzonego mosiądzu. O zaprojektowanie zestawu naczyń do luksusowego wnętrza transatlantyku fabryka platerów zwróciła się do uznanej rzeźbiarki i projektantki form użytkowych Julii Keilowej. Jej liczne projekty z lat trzydziestych XX wieku: lampy, świeczniki, cukiernice, misy, materiały piśmiennicze oraz zestawy do tytoniu były produkowane już przez znane firmy platernicze jak Norblin, Bracia Henneberg i właśnie „Fraget”.
W okresie międzywojennym metaloplastyka stała się bardzo modna, a w przedmiotach codziennego użytku powszechnie stosowano kute żelazo, miedź, chrom, mosiądz i aluminium. Ówcześni producenci platerów, aby zwiększyć sprzedaż, zamawiali nowe wzory u artystów. Projekty Keilowej, oszczędne w formie i funkcjonalne, cieszyły się dużym powodzeniem, znakomicie uzupełniając modernistyczne wnętrza.
Julia Keilowa, komplet śniadaniowy: dzbanek, mlecznik, cukeirnica, 1935, Muzuem Miasta Gdyni, zdjęcie dzięki uprzejmości muzeum
Zamawiającą komplet śniadaniowy, składający się z dzbanka, mlecznika i cukiernicy, była Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe S.A. (GAL), polsko-duńska spółka prowadząca m.in. transoceaniczne przewozy na linii: Gdynia–Nowy Jork, którą obsługiwał również m/s „Piłsudski”.
Cukiernica, podobnie jak pozostałe elementy zestawu, przybrała nowoczesną formę kuli, z ozdobami w postaci dużych uchwytów oraz przycisków służących uniesieniu ciężkich pokrywek. Dyskretny znak firmowy „GAL”, wygrawerowany na środku kulistej powierzchni cukiernicy, podkreślał wyrafinowaną prostotę przedmiotu. Zestaw projektu Keilowej doskonale sprawdzał się w warunkach morskiej podróży z uwagi na stabilność brył jego poszczególnych elementów.
Henryk Poddębski, Statek m/s "Piłsudski", fotografia, 1930-1939, Muzeum Miasta Gdyni, licencja CC BY-NC-ND 3.0PL, źródło: gdyniawsieci.pl
Prostota, funkcjonalność i czystość formy to cechy wyróżniające projekty Julii Keilowej, która tworząc naczynia stołowe, puchary czy sztućce, sprowadzała opracowane kształty do podstawowych brył geometrycznych takich jak kula, prostopadłościan czy stożek. Operowała w nich ograniczoną do minimum, subtelną dekoracją. O jej projektach z uznaniem pisano, że „są użytkowe, odpowiadają jakiejś wyraźnej potrzebie”.
Cukiernica GAL jest jednym z czterystu projektów przedmiotów użytkowych stworzonych przez Julię Keilową, współcześnie stanowiących część wielu kolekcji muzealnych. Są one przy tym obiektem pożądania nie tylko kolekcjonerów, ale wszystkich wielbicieli rodzimego wzornictwa doby art déco.
Weronika Szerle
Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
