Sezam, otwarty w 1969 roku, był jednym z nowocześniejszych domów handlowych w Polsce. Dzięki położeniu w samym centrum stolicy i dużemu asortymentowi towarów zapadł w pamięć nie tylko warszawiakom, ale również przyjezdnym z całego kraju. Oferował na przykład świeże banany, co stanowiło niemały rarytas w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Sezam był częścią Ściany Wschodniej – dużego założenia urbanistycznego projektu Zbigniewa Karpińskiego i Jana Klewina, powstałego wzdłuż ulicy Marszałkowskiej w drugiej połowie lat sześćdziesiątych XX wieku. Znajdowały się tam trzy popularne Domy Towarowe Centrum: Wars, Sawa i Junior. Kompleks obejmował również słynną Rotundę PKO i trzy wieżowce mieszkalne. Całość stanowiła wizytówkę nowoczesnego centrum stolicy i do dziś uchodzi za jedno z najważniejszych osiągnięć modernizmu w Polsce.
Neony Sam, Sezam, Społem, Muzeum Neonów w Warszawie, fot. Joanna Mruk
Sezam należał do sieci Warszawskiej Spółdzielni Spożywców „Społem”. Wyróżniała go nowoczesna architektura. W środku umieszczono schody ruchome, nowoczesny system klimatyzacji, a na zewnątrz starannie przygotowywane przez plastyków witryny. Znajdował się tam również SAM, czyli największy w Warszawie sklep samoobsługowy. Były działy: odzieżowy, tekstylny, obuwniczy, radiowo-telewizyjny oraz gospodarstwa domowego. Nie zabrakło baru szybkiej obsługi, słynącego z kurczaków z rożna, kawiarni, kwiaciarni oraz sklepu Wedla. W latach świetności personel domu towarowego liczył aż 500 osób.
Neony Sam, Sezam, Społem, Muzeum Neonów w Warszawie, fot. Joanna Mruk
Wraz z przemianami ustrojowymi w Polsce nastał nowy etap w historii Sezamu. Powiększono go o szklaną dobudówkę, w której uroczyście otwarto pierwszą w kraju restaurację McDonald’s. Dawno oczekiwany powiew Zachodu wzbudził prawdziwą sensację. Na otwarciu były tłumy, zaszczycił je nawet ówczesny minister pracy i polityki socjalnej Jacek Kuroń. Wizyta w amerykańskim fast foodzie stanowiła obowiązkowy punkt większości wycieczek szkolnych do Warszawy.
Spółdzielczy Dom Handlowy „Sezam” w nocy, Warszawa, 1971, fot. G. Rutowska, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Z czasem nieodnawiana metalowa elewacja domu towarowego została zasłonięta płachtami z dużymi reklamami, budynek stał się nieatrakcyjny i zaniedbany. W 2014 roku podjęto decyzję o rozbiórce i wybudowaniu na jego miejscu biurowca.
Wnętrze Spółdzielczego Domu Handlowego „Sezam” w dniu otwarcia, Warszawa, 1969, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Sezam, podobnie jak pozostałe budynki na Ścianie Wschodniej, w nocy rozświetlał blask neonów. Na same ozdobienie Domów Handlowych Centrum zużyto kilka kilometrów szklanych rurek neonowych. Niestety do dziś praktycznie nie zachowały się żadne reklamy świetlne z tego miejsca. Szczęśliwe inwestor zdawał sobie sprawę z wartości artystycznej i sentymentalnej neonów zdobiących budynek. Trzy duże neony z jego elewacji: Sam, Sezam i Społem zostały przekazane do Muzeum Neonów w Warszawie, gdzie można je dziś podziwiać. Natomiast na otwartym w 2018 roku biurowcu zawisła kopia neonu Sezam.
Joanna Mruk
Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU