symfonia polonia

echa powstania w lirycznej symfonii ignacego jana paderewskiego

„Ma przedstawić przeszłość bohaterską Polski, nastrój liryczny narodu polskiego, finał stanowi poemat symfoniczny osnuty na tle powstania 1863 roku” - tak zapowiadano Symfonię h-moll Ignacego Jana Paderewskiego. Czy faktycznie Polacy usłyszeli w niej reminiscencje narodowego zrywu?

Ignacy Jan Paderewski to postać niezwykła dla polskiej historii. Sławę kompozytora i pianisty łączył z aktywnością polityczną. Stanął czele polskiego rządu po I wojnie światowej. Częste koncerty i działania na rzecz przywrócenia niepodległości ojczyzny nie przeszkodziły mu w pracy kompozytorskiej.

Ignacy Jan Paderewski, licencja PD, Wikimedia Commons

Paderewski jest twórcą wielu utworów w tym m.in. Symfonii h-moll „Polonia”. Bezpośrednim impulsem do powstania dzieła była 40. rocznica powstania styczniowego. Praca nad utworem zajęła kompozytorowi jednak sześć długich lat i w rezultacie symfonia nie została wykonana w rocznicę powstania. Pewnego dnia Paderewski powiedział ponoć z powagą: „Uwielbiam muzykę, ale jeszcze bardziej kocham moją Ojczyznę”. Wydaje się, że w Symfonii h-moll poprzez muzykę kompozytor starał się przekazać swoją miłość do ojczyzny.

Ignacy Jan Paderewski, symfonia Polonia, źródło: Youtube

Symfonia jest trzyczęściowa. Część pierwsza – bardzo podniosła i ekspresyjna - ma przywołać pamięć o heroicznej przeszłości Polski. Liryczna część druga z tematem prowadzonym przez klarnet stara się pokazać naturę narodu polskiego. Część trzecia ma natomiast przypomnieć o wydarzeniach z powstania styczniowego. Paderewski muzyką starał się wyrazić uczucia nadziei na zwycięstwo oraz nastrój pełnej dramatyzmu walki. W jaki sposób to osiąga? Kompozytor symbolicznie cytuje melodię mazurka „Jeszcze Polska nie zginęła” kontrastując ją z charakterystycznym "motywem przemocy”, granym przez 4 sarusofony (instrument o blaszanej rurze takiej jak w saksofonie, zwiniętej na podobieństwo fagotu) i tonitruon – arkusz blachy, którym można naśladować odgłos grzmotów.

Artur Grottger, Bitwa, Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie, Wikimedia Commons, licencja PD-ART

Paderewski inspirował innych kompozytorów, m.in. Edward Elgar napisał utwór Polonia op. 76, dedykowany polskiemu kompozytorowi, w którym tak jak Paderewski cytuje Mazurek Dąbrowskiego. Symfonia h-moll jest utworem bardzo rozbudowanym -  trwa ponad godzinę. Z tej przyczyny w całości została nagrana dopiero w 2001 roku w interpretacji orkiestry Sinfonia Varsovia pod dyrekcją Jerzego Maksymiuka. Muzyka Paderewskiego przez wiele lat pozostawała w cieniu dzieł innych kompozytorów, tworzących w podobnym okresie. Ostatnio wraca się do niej coraz częściej – m.in. od roku 2014 w Warszawie organizowany jest Międzynarodowy Festiwal im. Ignacego Jana Paderewskiego.

Paulina Pieńkowska

Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
drukuj wyślij facebook
Dramat uwiedzionej dziewczyny. hALKA sTANISŁAWA mONIUSZKI
"Boleję na fortepianie, rozpaczam." Etiuda Rewolucyjna Fryderyka Chopina
Symfonia c-moll Charakterystyczna Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego
Kompozytor w Poznaniu wywołuje powstanie