Książę legnicki Fryderyk się żenił… Z Elżbietą, najmłodszą córką króla Polski Kazimierza Jagiellończyka, mieli wypowiedzieć sakramentalne „tak” w Legnicy, świętować zaś w ulubionym książęcym zamku, gdzie z okazji ich ślubu zaplanowano turniej. Oczyma wyobraźni Fryderyk widział już młodziutką żonę i gości zjeżdżających do Grodźca. I siebie, z dumą pokazującego przybyłym osiągnięcia swych architektów. W końcu, by kontynuować dzieło ojca, wynajął najlepszych. Spisali się. Zamek olśniewał. Z tarasu na pierwszym piętrze Fryderyk i jego goście spojrzą na dziedziniec, gdzie wkrótce zatętnią kopyta koni, zabrzmią trzask kruszonych kopii i okrzyki zwycięstwa. Również Fryderyk przywdzieje swą wspaniałą, „złotem pisaną” zbroję i weźmie udział w gonitwie…
Pierwsza pisemna wzmianka o Grodźcu pochodzi z 1155 roku. Jego początki ściśle wiążą się z potomkami Władysława Wygnańca – Bolesławem Wysokim i jego rodziną. W 1175 roku książę wystawiał na zamku przywileje dla cystersów z opactwa w Lubiążu, którego był fundatorem. Jednak przebudowę Grodziec zawdzięczał już jego synowi i następcy, Henrykowi Brodatemu. To z inicjatywy tego ostatniego drewniano-ziemny gród został zastąpiony murowanym. Zamkowy kościół miała ufundować małżonka Henryka, przyszła święta, Jadwiga śląska. W późniejszym czasie Grodziec stał się siedzibą rycerską. W XIV i częściowo XV wieku pozostawał własnością rodu Bożywojów.
Kiedy w 1470 roku książę legnicki Fryderyk I decydował się na jego kupno, zamek nie był w najlepszym stanie. W okresie wojen husyckich został bowiem zdobyty i splądrowany. Jednak książę miał co do niego ściśle określone plany. Jako zagorzały miłośnik turniejów rycerskich uznał, że sceneria i położenie stanowią idealne tło jego ulubionej rozrywki. By urzeczywistnić swe marzenia sprowadził z Wrocławia i Legnicy mistrzów murarskich: Błażeja Rosego i Bartłomieja Bloeschucha, ze Zgorzelca zaś kamieniarza Jana Trauernichta. Mieli oni przebudować zamek, a właściwie wznieść go niemal od podstaw jako zamek turniejowy. Na cześć patrona rycerstwa Grodziec nazwano zamkiem świętego Jerzego.
Turniej rycerski w XV wieku, licencja PD, Wikimedia Commons
Taras pałacowy na piętrze został zaprojektowany jako trybuna, z której widzowie mogli śledzić gry turniejowe odbywające się na dziedzińcu poniżej. Często mieli ku temu sposobność, między innymi przy okazji wspomnianego ślubu Fryderyka z Elżbietą Jagiellonką 25 listopada 1515 roku.
Zamek Grodziec (Groditzburg), pocztówka, koniec XIX w., licencja PD, źródło: Zamki Polskie
Dzieło pierwszego Fryderyka kontynuował jego syn i następca, Fryderyk II. Do realizacji projektu najął znakomitego architekta i kamieniarza Wendla Roskopfa ze Zgorzelca. Mistrz Wendel ukończył budowę w 1524 roku. Za jego sprawą Grodziec stał się jedną z piękniejszych rezydencji gotycko-renesansowych na Śląsku.
Portret Fryderyka II legnickiego, miedzioryt Bartłomieja Strachowskiego, 1733, w: Georg Thebesius, Liegnitzische Jahr-Bücher […], Jauer 1733, Wikimedia Commons
Co ciekawe, to właśnie z turniejem na Grodźcu wiąże się jedyny zachowany na Śląsku szczegółowy opis tego typu zabawy rycerskiej, zorganizowanej w 1549 roku przez syna Fryderyka II, księcia Fryderyka III. Opis tego wydarzenia stanowi bezcenne źródło informacji o tym, jak mogły wyglądać turnieje śląskie w późnym średniowieczu.
Widok z murów zamkowych, fot. licencja PD, Wikimedia Commons
Niestety podczas wojny trzydziestoletniej Grodziec został zdobyty i spalony przez wojska księcia Albrechta von Wallensteina. Zamek uległ całkowitemu zniszczeniu i utracił całą wartość militarną. Próby jego odbudowy podejmowano w XVII i XVIII wieku. Bez większego powodzenia. Dopiero początek XIX wieku przyniósł ze sobą zmiany na lepsze. Jan Henryk VI Hochberg, pan na Książu, nabył zamek oraz zlecił prace konserwatorskie i rekonstrukcyjne, czyniąc zeń atrakcyjny cel wypraw turystów. W ówczesnej Europie Grodziec był jednym z pierwszych zabytków przystosowanych specjalnie do celów turystycznych. Powstały w nim muzeum sztuki gotyku i renesansu Śląska, hotel oraz restauracja. Do dziś Grodziec stanowi jeden z popularniejszych zamków na Szlaku Zamków Piastowskich.
Katarzyna Ogrodnik-Fujcik
Powrót ZOBACZ NA OSI CZASU
