GDAŃSK

WOJ. POMORSKIE

Aurea porta – złota brama to określenie, którym opisywano Gdańsk w okresie przedrozbiorowym. Rzeczywiście, miasto było jedyną morską bramą Rzeczypospolitej w jej kontaktach handlowych i kulturowych z Europą. W wyniku rozbiorów Gdańsk znalazł się w Królestwie Pruskim, a następnie w Cesarstwie Niemieckim. Powrót miasta do Polski był zgodny z tradycją historyczną oraz interesami gospodarczymi Rzeczypospolitej. Jednak po pierwszej wojnie światowej mocarstwa Ententy zdecydowały o przekształceniu Gdańska, zamieszkałego w 90% przez Niemców, w Wolne Miasto i poddaniu go kontroli Ligi Narodów. Wolne Miasto Gdańsk istniało w latach 1920–1939.
Odrodzona Polska została pozbawiona portu i miasta u ujścia Wisły. Rzeczpospolita potwierdziła swą suwerenność nad Bałtykiem, realizując budowę Gdyni. Przyjęte w sprawie Gdańska rozwiązanie nie zadowolio ani Polski, ani Niemiec, rodząc liczne konflikty w międzywojniu. Hitler uczynił sprawę Gdańska jednym z roszczeń III Rzeszy wobec Polski. Rzeczpospolita posiadała prawo do obrony terytorium Wolnego Miasta i dlatego też istniała w Gdańsku polska placówka wojskowa na Westerplatte. Od niemieckiego ataku na Westerplatte i od heroicznej obrony tej placówki rozpoczęła się 1 września 1939 roku II wojna światowa.
W 1945 roku zniszczony Gdańsk zwycięskie mocarstwa przekazały Polsce. Z miasta zostali wysiedleni Niemcy, z Kresów i z Polski centralnej napłynęli Polacy. Komunistyczne władze zdecydowały się na odbudowę historycznej części miasta. Starano się zbliżyć obraz miasta do jego wyglądu w XV–XVIII wieku, a więc z okresu przynależności do Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W Polsce Ludowej, w ramach procesów modernizacyjnych, Gdańsk stał się kilkusettysięczną metropolią z nowoczesną stocznią i portem.
Robotnicy Gdańska i Gdyni wystąpili przeciwko komunistycznym władzom w grudniu 1970 roku. Robotnicze powstanie zostało krwawo spacyfikowane. W latach 70. XX wieku środowisko Gdańska stało się jednym z aktywnych ośrodków opozycji antykomunistycznej. Strajk w stoczni gdańskiej latem 1980 roku potwierdził wolnościowe aspiracje robotników Wybrzeża i milionów Polaków. Zakończył się kompromisem oraz narodzinami masowego ruchu związkowego „Solidarność", który przyczynił się do obalenia komunizmu i zniesienia dominacji sowieckiej w Europie Środkowej.

Powrót
drukuj wyślij facebook
Gdańsk woj. pomorskie
Nipokorne miasto. Wojna króla Stefana Batorego z Gdańskiem
Świadectwo społecznej solidarności. Kurtka Ludwika Piernickiego w Europejskim Centrum Solidarności
W walce o prawa robotników. Anna Walentynowicz – suwnicowa Stoczni Gdańskiej  im. Lenina
Szeryf głosuje na „Solidarność”. Plakat W samo południe ze zbiorów Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku
Od strajku sierpniowego do filmu Wajdy. Sweter Lecha Wałęsy w zbiorach Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku

Klasycyzm w służbie wiary. Gdański kościół mennonitów
Po co ten cały strajk? Tablice 21 postulatów na wystawie stałej Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku
Diabły i anioły w rękach piratów. Historia obrazu Hansa Memlinga w Muzeum Narodowym w Gdańsku