Kielce swój rozwój w dobie nowożytnej zawdzięczały biskupom krakowskim. Rozległa diecezja krakowska, obejmująca całą Małopolskę, rządzona była przez jednego z najważniejszych dostojników polskiego Kościoła, hierarchę stołecznego Krakowa.
Pałac Biskupów Krakowskich autorstwa Damianlechu1 licencja CC-BY-SA-3_0
Biskupstwo cieszyło się szczególnymi względami polskich monarchów. Już od XII wieku biskupi krakowscy chętnie wybierali Góry Świętokrzyskie na miejsce swych rezydencji. Dobra świętokrzyskie, położone centralnie w diecezji krakowskiej, pełne kopalin, atrakcyjne gospodarczo, posiadały również naturalne i doskonałe warunki obronne.
Biskupia rezydencja znajdowała się i w Iłży, i Bodzentynie, ale układ szlaków handlowych przesądził o wyborze Kielc. Wszyscy biskupi krakowscy od XIV do XVIII wieku silnie związani byli z tym miejscem. Biskup Jakub Zadzik, któremu Kielce zawdzięczają pałac, zanim objął diecezję krakowską, jeszcze jako biskup chełmiński był dyplomatą i kanclerzem wielkim koronnym w czasach Zygmunta III Wazy. Biskupstwo krakowskie otrzymał w okresie panowania Władysława IV Wazy. Właśnie w czasach władysławowskich Zadzik wzniósł w Kielcach wczesnobarokowy pałac otoczony włoskim ogrodem.
Malowidła zdobiące plafony pałacu pochodzą z warsztatu Tomasza Dolabelli i stanowią ważną część programu artystycznego oraz propagandowego fundatora. Biskup Zadzik uwiecznił historię burzliwych konfliktów i traktatów pokojowych Rzeczypospolitej Obojga Narodów z Moskwą i ze Szwecją z czasów Zygmunta III Wazy oraz Władysława IV Wazy. Wyeksponował przy tym aktywność militarną rodu Zadzików, a przede wszystkim własną działalność dyplomatyczną. Dawny pałac biskupi – obecnie siedziba Muzeum Narodowego w Kielcach – jest jednym z najlepszych przykładów architektury rezydencjonalnej doby baroku na ziemiach polskich.
Dobra biskupów krakowskich w Górach Świętokrzyskich były częścią zagłębia staropolskiego, miejscem rozwiniętego górnictwa i hutnictwa. Sejm Czteroletni przekazał je Rzeczypospolitej. Na początku XIX wieku, a szczególnie w okresie Królestwa Polskiego (1815-1830), ten atrakcyjny gospodarczo obszar objęły modernizacyjne działania Stanisława Staszica oraz ministra skarbu Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. W okresie niewoli narodowej zmiany nastąpiły też w organizacji instytucji kościelnych. Miejscowa kolegiata stała się katedrą biskupa kieleckiego. Muzeum Diecezjalne w Kielcach, powstałe w XX wieku, gromadzi sztukę sakralną związaną z bogatą historią Kościoła w tym regionie.
Rynek w Kielcach autorstwa Kamil Brandeburg licencja CC-BY-SA-3_0
Jerzy Bracisiewicz
Powrót
