Szczecin

woj. zachodniopomorskie

Pomorze Zachodnie, Nadodrzańskie, było pierwszą ziemią zdobytą przez Mieszka I po przyjęciu przez Polskę chrztu (967). Bolesław I Chrobry odziedziczył po ojcu Pomorze i Szczecin, ale biskupstwo ustanowił w Kołobrzegu (1000). Pochłonięty wojną z cesarzem Henrykiem II utracił kontrolę nad ujściem Odry.

Dopiero w 1121 roku na Pomorze Zachodnie powrócił Bolesław III Krzywousty, który ponownie je schrystianizował. Uzależnił księstwo od Polski, ustanawiając Warcisława I, miejscowego władcę, swoim lennikiem. Piastowie pochłonięci walkami o Kraków utracili kontrolę nad Szczecinem już w 1181 roku. W następnych stuleciach Pomorze Zachodnie stało się obszarem politycznego zainteresowania cesarstwa, Danii i Brandenburgii.

Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, fot. Cezarde62, licencja CC-BY-SA-3.0, Wikimedia Commons

Potomkowie Warcisława I, Gryfici – książęta Pomorza Zachodniego, nie byli Piastami. Wchodzili często w związki dynastyczne z polskimi książętami, poszukując sojuszników przeciw Brandenburgii i Zakonowi. Kazimierz III Wielki wydał swą córkę Elżbietę za księcia słupskiego Bogusława V. Król inkorporował ziemie nadnoteckie, zyskując wspólną granicę z księstwami pomorskimi (1368). Kaźko IV Słupski, syn Bogusława V i Elżbiety, był postrzegany jako potencjalny sukcesor tronu polskiego. Takie rozwiązanie mogło stać się alternatywą dla planowanej unii Polski z Andegawenami.

W późnym średniowieczu zagrożenie brandenbursko-krzyżackie wielokrotnie skłaniało Gryfitów do zbliżenia z Jagiellonami. Książę pomorski Bogusław X Wielki (1474-1523) pojął za żonę Annę, córkę Kazimierza IV Jagiellończyka. Wielokrotnie planował zacieśnienie relacji z Koroną Polską, ale gdy Zygmunt I Stary nie był w stanie zabezpieczyć niezależności Pomorza Zachodniego, Bogusław X poddał swój kraj cesarzowi (1521). Wcześniej zjednoczył całe Pomorze Zachodnie i uczynił Szczecin jego stolicą. Przebudował w stylu renesansowym Zamek Książąt Pomorskich, który stał się nekropolią Gryfitów.

Wały Chrobrego w Szczecinie, fot. Horvat, licencja PD, Wikimedia Commons

Następcy Bogusława X przyjęli luteranizm. Gryfici oddalili się od Polski, poszukując zbliżenia z protestanckimi książętami Rzeszy. Podczas wojny trzydziestoletniej Szczecin został opanowany przez Szwecję. W roku 1637 po śmierci ostatniego Gryfity, Bogusława XIV, znalazł się wraz z ujściem Odry pod ich niepodzielną władzą. Podczas wielkiej wojny północnej Prusy wyparły Szwedów ze Szczecina. Pomorze Nadodrzańskie wraz z miastem weszło w skład Królestwa Pruskiego, a po 1871 roku znalazło się w Cesarstwie Niemieckim. W Poczdamie w 1945 roku Pomorze Zachodnie wraz ze Szczecinem przyznano Polsce.

Jerzy Bracisiewicz

Powrót
drukuj wyślij facebook
MAKSYMILIAN GOLISZ. POLSKI AGENT W BERLINIE
IKONA SZCZECINA. MOZAIKA Z ZAKŁADU ODZIEŻOWEGO „ODRA” W MUZEUM NARODOWym W SZCZECINIE
POLSKI SYMBOL. HISTORIA GODŁA Z KONSULATU RP W SZCZECINIE Z MUZEUM NARODOWEGO W SZCZECINIE
HELIODOR SZTARK. POLSKI KONSUL W NIEMIECKIM SZCZECINIE